INCT REALIZA SERIMÓNIA ASINATURA KONTRATU HO INVESTIGADOR SIRA KONABA ATRIBUISAUN FUNDU BA PROJETU INVESTIGASAUN SIENTÍFIKA 2025

Díli, 10 Abril 2025, Institutu Nasional Siênsia no Teknolojia (INCT, sigla iha Português) realiza Serimónia Asinatura Kontratu Atribuisaun Fundu ba Projetu Investigasaun Sientífika Tinan Fiskál 2025 ba Grupo Peskizador nain sia (9) ne’ebe kompostu hosi fundo infrastrutura, NGO, IPB, Ministeiro de Saude no instituisaun ensinu superior sira, iha salaun konferensia INCT, Balide, Dili.

Objetivu husi seremonia Assinatura Kontratu ne’e nudar kontinuasaun husi prosessu konkursu públiku peskiza sientífika tinan fiskal 2025 nebe konsegue regista kandidatu hamutuk 47 no hafoin iha avaliasaun final kandidatu nain 9 mai sai manan nain iha konkursu refere.

Presidente Konsellu Ezekutivu INCT, Dr. José Cornélio Guterres iha nia diskursu hateten katak sorumutu ida ohin ita hotu hatene katak atu selebra kontratu entre INCT no Peskizador sira, nun’e husi parte rua INCT no peskizador sira bele komprometidu hodi servisu hamutuk diak liu tan atu produs rezultadu peskiza ida diak ho kualidade. Nune’e aproveita mos iha tempo ne’e atu fo hanoin ba malu guiaun peskiza liu-liu formatu ne’ebe INCT fornese hodi fasilita ita nia peskiza no relatoriu sira. Nune’e Presidente hato’o mos parabéns ba doutoradus sira, ne’ebe konsege liu iha selesaun ne’e, husi prosesu ida naruk, hahu husi INCT simu submisaun dokumentu hosi peskizador sira hamutuk ha’at nulu resin hitu (47) proposta peskiza no rua nulu resin lima (25) mak liu ka pasa iha faze selesaun dokumentu ne’e no ikus mai, proposta investigasaun sientífika nain sia (9) mak aprovadu iha faze avaliasaun ne’e.

Prosesu hosi peskiza ne’e, INCT sei hamutuk nafatin ho peskizador sira atu monitoriza atividade kolesaun dadus iha terenu no peskizador sira sei halo apresentasaun preliminariu, antes finaliza relatoriu final, parte peskizador sira mos sei aprezenta tan dala ida ba juri no INCT, hodi hare rezultadu peskiza ne’e tuir ona ho proposta ne’e ga lae.

Sua Excia. Ministru Ensinu Superior, Siênsia no Kultura (MESSK), Dr. José Honório da Costa Perreira Jerónimo iha nia intervensaun hateten katak seremonia ida ohin INCT halo asinatura ho grupo peskizador sira hodi halo peskiza ne’ebe maka kontribui ba dezenvolvimentu Timor-Leste nian. INCT nia papel importante ida mak ne’e halo peskiza, organiza peskiza no promove peskiza.

Tinan ida ne’e osan ba projetu peskiza hamutuk rihun $35 tanba ne’e hau hateten ba presidente INCT iha aprezentasaun orsamentu tau item ketak ida ba peskiza depois ita bele halo diskusaun iha Komisaun Revizaun Orsamentu (KRO) atu nune’e bele hetan rezultadu ne’ebe diak. Tanba selae orsamentu ba peskiza tun bebeik nune’e peskizador sira barak mak hakarak halo peskiza maibe orsamentu lato’o entaun tenke elimina. Tan ne’e iha tinan 2026 ita tau ketak tia orsamentu ba peskiza atu nune’e ita bele promove ita nia peskizador sira. Maibe rezultadu peskiza sira ne’e tenke kontinua lori ba iha Konsellu Ministru hanesan nivel polítika sira bele hatene seda maka akontese iha ita nia rain Timor-Leste.

Durasaun ba peskiza ne’e durante fulan ualu maibe depende mos ba peskizador sira foti dadus, tanba INCT iha regras ida hodi nafatin akompaña peskizador sira wainhira halo peskiza, tanba atribuisaun orsamentu ne’e mai husi estadu nian, tanba ne’e gastus tuir regras.

Reprezentante Peskizador, Dr. Krispin Fernandes hato’o agradese ba governu liu husi INCT tanba bele hola parte ona iha peskiza ne’e, ita hotu konsiente katak siénsia no teknolojia no área peskiza no inovasaun mak sai hanesan Plataforma ba dezenvolvimentu. Nune’e ami espera katak institusaun relevante sira bele uja rezultadu peskiza sira ne’e.

Antes halo seremonia Assinatura kontratu, Investigador Internasionál, Dr. Filipe Couto halo aprezentasaun ba Manual Peskiza, II Vise Presidente INCT aprezenta kona-ba Manual Ezekusaun Orsamentu no Dra. Jacinta Guterres halo aprezentasaun kona-ba Padraun Étika Peskiza nian.

Atividade ne’e hetan partisipasaun hosi I Vise-Prezidente Konsellu Ezekutivu INCT, Dr. Valentim Ximenes, Inspetur Jeral MESCC, Inspetor-Geral, Sr. Domingos Barros, Reprezentante Konsellu Jeral, Dr. Feliciano Quintão, Diretor Nasionál INCT, no Xefe Departamentu INCT no funsionariu tékniku sira.